همه تاج محل را به عنوان یکی از هفت عجایب دنیا می‌شناسند. این مقبره‌ی باشکوه، از مرمر سفید ساخته شده است، و متمایز از هر ساختمان دیگری، نمادی از خلوص، عشق و درد است. رابیندرانات تاگور، برنده‌ی نوبل ادبیات، این محل را «اشکی که بر صورت زمان جاری شده» نام داده است. در خصوص تاج محل، که در شهر آگره‌ی هند واقع است، داستان‌های زیادی وجود دارد. در این مطلب، به چندین مورد جالب که در خصوص تاج محل وجود دارد می‌پردازیم.

 

شاه جهان، امپراطور گورکانی، تاج محل را به یاد همسر سومش، ممتاز محل، که در نزد وی بسیار عزیز بود ساخت. ممتاز محل در طول به دنیاآوردن چهاردهمین فرزند امپراطور از دنیا رفت. این اتفاق مربوط به سال 1631 است. افسانه‌ها می‌گویند که ملکه، بخشی جدانشدنی از زندگی شاه جهان بود، و اثر این مرگ بر امپراطور آن‌قدر سنگین بود که تنها چندماه پس از مرگ ملکه، تمامی مو و ریش شاه جهان مانند برف سفید شد.

 

 

 

ساخت بنای تاج محل در سال 1632، یک سال پس از مرگ ملکه ممتاز آغاز شد. این بنا در سال 1653 به پایان یافت که یعنی در حدود 22 سال صرف ساخت این بنای شگفت‌انگیز شده است. در آن زمان هزینه‌ی ساخت این بنا در حدود 32 میلیون روپی تخمین زده شده بود که اگر به پول امروز درنظر بگیریم چیزی به مراتب بیشتر از یک ملیارد دلار خواهد شد.

 

احمد لاهوری معماری اصلی این بناست که این جادو را امکان‌پذیر کرده است. او بیش از بیست هزار نفر را برای ساخت تاج محل استخدام کرد، پیشه‌ورانی از تمامی بخش‌های مرتبط با معماری مانند کارگران، سنگ‌کاران، نقاشان، تزئین‌کاران، خطاطان و... . اما چگونه این حجم از سنگ و سایر مصالح ساختمانی لازم به این مکان منتقل شده است؟ خب، حتما برایتان جالب است که بدانید بیش از 1000 فیل، این وظیفه‌ی سنگین را بر عهده داشته و در ساخت این بنای عظیم شرکت کرده‌اند.

 

 

 

این ساختمان فوق‌العاده را از سه طرف دیوارهای سنگی قرمز احاطه می‌کنند. مرمر سفید سازه‌ی اصلی این بناست. امپراطور دستور داده بود که بهترین مرمرهای جهان را از راجستان، افغانستان، تبت و چین تهیه کنند. اما احتمالا این مقدار برای امپراطور کافی نبوده است. گمان می‌رود که بیش از 28 نوع سنگ قیمتی و نیمه قیمتی، از جمله سنگ لاجورد، به کار رفته باشد. اکنون می‌توان فهمید که آن همه پول برای چه خرج شده است.

 

تاج محل که به یاد و برای بزرگداشت ممتاز محل ساخته شده، دارای نوشته‌های درونی و بیرونی زیادی است، که در کنار متون مقدس، مدایحی در وصف ممتاز محل نیز در این نوشته‌ها دیده می‌شود. نکته‌ی جالب دیگر این که 99 اسم از اسامی الله در چهار وجه مقبره‌ی اصلی دیده می‌شود. گذشته از هرچیز، شاه جهان می‌خواسته نمایی از خانه‌ی ممتاز محل را در بهشت بسازد، و نتیجه‌ی کار چیزی است که اکنون به نام تاج محل می‌شناسیم.

 

 

 

تاج محل یکی از متقارن‌ترین بناهای جهان است. چهار وجه آن کاملا مشابه، و براساس اصل خودهمتاسازی و تقارن در هندسه و معماری ساخته شده‌اند، که در نتیجه تصویری آینه‌گون به نمایش می‌گذارند. اما، از آنجا که مقبره‌ی مرد از زن بزرگ‌تر است، دو مقبره‌ی درونی دارای یک اندازه نیستند. نکته‌ی جالب دیگر اینکه چهار مناره‌ی اطراف بنا به گونه‌ای ساخته شده‌اند که در صورت سقوط، به سمت بیرون بنا بیافتند نه بر روی آن.

 

آیا می‌دانستید که تاج محل در ساعات متفاوت روز، رنگ‌های متفاوتی را به نمایش می‌گذارد؟ مرمر سفید و کاشی‌های سفید به این امر کمک می‌کنند. در ابتدای صبح، رنگ صورتی روشنی دیده می‌شود. همچنان که به ظهر می‌رسیم، رنگ سفید درخشان‌تری را می‌بینیم، و در زیر نور ماه رنگ طلایی روشنی به چشم می‌خورد. در شب‌هایی که ماه کامل است، تاج محل به جاذبه‌ای منحصر به فرد تبدیل می‌شود. گفته می‌شود که این رنگ‌های متفاوت، نشان‌دهنده‌ی حالات متفاوت یک زن، و به طور ویژه ممتاز محل، هستند. 

 

 

 

شورش 1857، تاج محل را نیز دستخوش تخریب و آسیب قرار داد. همچنین سربازان مقداری از سنگ‌های قیمتی و سنگ‌های لاجورد را تراشیدند، و به باغ نیز آسیب رسید. در پایان قرن نوزدهم، لرد کورزون، نایب‌السلطنه‌ی پیشین هند بریتانیایی در آن زمان، دستور بازسازی این محل را طی پروژه‌ی گسترده‌ای که در سال 1908 به پایان رسید، صادر کرد. در باغی که امروز می‌بینیم، عناصر از بین‌رفته‌ی چهارباغ بازسازی شده‌اند. وی همچنین  یک شمعدانی به تاج محل اهدا کرد که اکنون در آن آویزان است.

 

یکی از اسطوره‌های رایج در خصوص تاج محل این است که شاه جهان دستور داد تا تمامی کارگران این بنا را بکشند تا کسی نتواند نمونه‌‌ی دیگری از این بنا را بسازد. هرچند که این مساله درست نیست. اسطوره‌ی رایج دیگری می‌گوید که شاه جهان می‌خواست تاج محل سیاهی نیز بسازد اما موفق به اجرای این کار نشد. این ایده شاید از نوشته‌های خیالی ژان-باپتیست تاورنیه‌ی سیاح گرفته شده، اما هیچ مدرکی دال بر صحت آن وجود ندارد.

 

 

 

تاج محل ترکیبی است از سبک‌های معماری هندی، فارسی و اسلامی، و به عنوان بزرگترین شاهکار معماری گورکانیان در نظر گرفته می‌شود. هرچند، یک نویسنده‌ی هندی به نام پی. ان. اوک، ادعا کرده است که تاج محل در واقع معبد شیوا و کاخی متعلق به راجپوتیان است که تیجو محالایا نامیده می‌شده، توسط پارمار دِو که شاهی هندو بوده ساخته شده و شاه جهان آن جا را بعدا به تسخیر خود درآورده است. در سال 2000 درخواست وی مبنی بر حفاری در اطراف این بنا برای اثبات این ادعا را دادگاه عالی رد کرد.

امروزه تاج محل در محاصره‌ی باغ‌ها، مهمان‌خانه‌ها و مسجدی به وسعت 17 هکتار است، و باید برای حفظ شکوه گذشته‌ی خود بجنگد. از هم‌اکنون مرمرهای سفیدش تحت تاثیر آلودگی محیطی قرار گرفته است. باران اسیدی تاثیری مخرب بر روی مرمر سفید دارد و در هربار بارش اندکی زردی به رنگ سفیدشان اضافه می‌شود. رود جَمُنا که روزگاری شاه جهان برای اولین بار در قایقی نشست و به دیدن بنای کامل آرامگاه رویایی‌اش آمد، اکنون آلوده و بسیار کم‌آب شده است. اما امپراطور شاه جهان فارغ از همه‌ی اینها در کنار عشقش ممتاز محل و درون دیوارهای تاج محل که نشان عشقشان است آرمیده است، و این داستانی است که پژواک آن تا ابد شنیده می‌شود.

منبع: WWW.WONDERLIST.COM

ترجمه و ویرایش: کافه گردش (محسن رجبی)