قبل از انقلاب اسلامی ایران ، در شهرستان بجنورد علماء و روحانیونی همچون شیخ محمد تقی بجنوردی ، سید محمد حسینی بجنوردی ، حاج محمد تقی بجنوردی ، حاج رجب علی ، حاج میرزا بابا مرتضوی سنخواستی و سید رضا امامی بسطامی زندگی می کردند که جملگی آنان بخشی از عمر خود را به منظور فراگیری علوم دینیه در عتبات عالیات سپری نمودند و پس از مراجعت به کشور ، افکار و احکام ناشی از فقاهت نجف اشرف را به فرا خور خویش در بجنورد اشاعه دادند . 
در ایام زمامداری رضا شاه ، علماء بجنورد تربیت شده نجف اشرف بوده اند که می توان از جمله آنان به حجت الاسلام و المسلمین سید حسن امامی ، شیخ ذبیح ا . . فقیه ، میرزا عبدالحی مجتهد و آیت ا . . میرزا احمد مرتضوی ، شیخ احمد محبعلی اشاره نمود .
علمای مذکور با حکومت فقاهتی و افکار آخوند خراسانی و شیخ میرزا حسن نائینی و شیخ فضل ا. . . نوری مانوس بودند 
در ایام کشف حجاب و طرح متحد الشکل کردن مردم توسط رضا شاه ، علمای بجنورد از جمله خانواده محترم امامی بعنوان مبارزه منفی با نظام ، بجنورد را ترک نموده و به یکی از باغات اطراف هجرت کردند و مدت 5 سال با خانواده و فرزندان از باغ خارج نشدند و طرح متحد الشکل کردن و کشف حجاب در مورد آنان اجراء نشد و همچنان به مقاومت در برابر رژیم ادامه دادند .
مردم بجنورد برای علمایی که دارای چنین اندیشه دینی بودند ، ارج بسیار قائل می شدند . 
مرحوم شیخ ذبیح ا. . . فقیه نیز مدت 5 سال از منزلش خارج نشد و طرح فوق را نپذیرفت . او در نزد مردم به زهد ونقوی مشهور است .
در جریان ملی شدن صنعت نفت ، مردم بجنورد پشتیبانی خود را از این نهضت اعلام کردند . آنان در این راه مبارزات چشمگیری داشتند و بعد از انقلاب اسلامی یکی از خیابانهای بجنورد به نام رضا امامی که جزء شهدای دوران قبل از انقلاب می باشد نامگذاری شده است . 
در شهرستان بجنورد خانواده امامی به رهبری حجت الاسلام والمسلمین سید حسن امامی و فرزند برومندش شهید رضا امامی ، زعامت مردم را بعهده گرفتند . در برابر این خانواده ، خانات و صاحب منصبان سلطنت طلب قرار داشتند . در قضیه انتخابات سال 1332 خانواده امامی و طرفدارانش از نامزدی مهندس عقیلی برای مجلس که مورد حمایت آیت ا . . کاشانی بود پشتیبانی نمودند واین در حالی بود که نامزد مورد نظر خانات و سلطنت طلب ها شخصی به نام یار محمد شادلو ایلخانی بود .
در روز 25 مرداد در شهرستان بجنورد هنگامه و تظاهرات با شکوهی به حمایت از آیت ا. . . کاشانی و دکتر محمد مصدق برگزار گردید . بالاخره در روز 28 مرداد 1332 ، خوانین و سلطنت طلب ها مقاومت ملی مردم را در عین قساوت و به طور زننده ای سرکوب کردند . تمام این وقایع در روزنامه های نوای خراسان ، مرد مبارز منعکس و در آرشیو کتابخانه آستان قدس رضوی موجود است .
در سال 1342 ، طرح های آمریکایی ( اصلاحات ارضی و . . . ) به اجراء گذاشته می شود . علمایی همچون آیت ا. . . میرزا احمد مرتضوی ، شیخ رجبعلی ، شیخ عبدا. . . رازی و . . . با این طرح های آمریکایی مخالف بودند .
مرحوم آیت ا … مرتضوی در دوران عمر بابرکتش به احیاء شعائر و احکام اسلامی همت گماشته و مدرسه سلطانیه ، مساجد ، تکایا و حسینه های شهرستان را با حمایت و پشتیبانی مردم احیاء نمود .
از سال 1320 الی 1357 با هدایت و راه نمایی علمای شهرستان ، مردم بجنورد مقلد آیات و مراجع عظام مشهور یعنی امام خمینی (ره) ، اصفهانی ، حکیم ، بروجردی ، شاهرودی ، سید میرزا حسن موسوی بجنوردی و خویی بودند و وجوهات شرعیه خودشان را به روحانیون محترم بجنورد برای تقدیم به این اعاظم می پرداختند .
با اوج گیری انقلاب اسلامی به رهبری امام خمینی (ره) ،حضرت آیت ا. . . خامنه ای ( رهبر فرزانه انقلاب )و شهید هاشمی نژاد در سالهای 1356 و 1357 چند بار برای تنویر افکار عمومی به بجنورد تشریف آوردند و مورد استقبال همه شیفتگان اسلام و انقلاب قرار گرفتند .
در میان شهرهای شمالی خراسان بجنورد اولین شهرستانی بود که مردم با رهبری روحانیون از جمله حضرت آیت ا… حبیب ا… مهمان نواز به قیام علیه رژیم منحوس پهلوی مبادرت کردند . رژیم حتی با توجه به روحیات اسلام خواهی و استقلال طلبی مردم بجنورد مزدورانی را در قالب چماقداران از مناطق دیگر برای سرکوب انقلابیون به خدمت بگیرد 
از سال 1358 مانند اکثر مناطق کشور ، گروه های منحرف به فعالیت های گسترده ای برای عضو گیری در این سرزمین پرداختند ولی مردم مومن وانقلابی شهرستان بجنورد به رهبری روحانیت معظم و با کمک نیروهای مخلص و مومن هیچگاه اجازه فعالیت را به گروههای التقاطی و منحرف ندادند . 
در دوران دفاع مقدس ایثار و فداکاری و روحیه مذهبی مردم شرافتمند بجنورد و اطاعت آنان از روحانیت معظم بویژه رهبر کبیر انقلاب و بنیانگذار جمهوری اسلامی ایران حضرت امام خمینی ( ره ) به اوج خود رسید .
بجنورد با اعزام 18000 رزمنده و اهدای کمکهای شایان به جبهه های نور علیه ظلمت , وفاداری خود را به امام راحل و ولایت فقیه و تثبیت نظام مقدس جمهوری اسلامی به اثبات رساندند از این لحاظ بجنورد در سطح استان بعد از مشهد و نیشابور قرار دارد و معدل سنی شهدا " جوان " است . همچنین بجنورد درخطه شمال خراسان و در لب مرز کشور اسلامی مباهات به 1500 شهید گلگون کفن و بیش از 4200 جانباز سرافراز و272 نفر آزاده برای حفظ نظام مقدس دارد