پس از شنیدن اخبار تلخ کشته شدن چند پلنگ ایرانی در هفته های گذشته، این بار لاشه یوزپلنگی که راه گم کرده و از منطقه حفاظت شده بیرون گذاشته بود، پیدا می‌شود تا ثابت شود که سایه مرگ دست از سر این گونه‌های در خطر انقراض بر نمی‌دارد.

 در شرایطی که کار‌شناسان حیات وحش، چرای گله را به چند دلیل از موارد تهدید کننده حیات یوز ایرانی می‌دانند، به تازگی یک قلاده یوزپلنگ ماده‌ که حدود چهل کیلومتر از منطقه حفاظت شده توران (خارتوران) سمنان خارج شده بود با حمله سگهای گله مواجه شده و کشته می‌شود.

مهندس هومن جوکار، مدیر پروژه بین المللی حفاظت از یوزپلنگ آسیایی در گفتگو با پایگاه خبری دیده‌بان محیط زیست و حیات وحش ایران، مرگ این یوزپلنگ در اثر حمله سگ‌های گله در استان سمنان را تایید کرد.

البته شاید کشته شدن سریع‌ترین پستاندار زمین توسط سگ‌ عجیب به نظر برسد اما جالب است که بدانید دشمن طبیعی یوز، سگ گله و پلنگ است؛ برخلاف تصور اکثر مردم، یوز‌ها حیوانات آرامی هستند و هرگز به دام‌های اهلی حمله نمی‌کنند ولی ورود دام به زیستگاه این گونه «آسیب‌پذیر» -بر پایه سیاهه قرمز اتحادیه بین‌المللی حفاظت از محیط زیست (IUCN) – از تهدیدات اصلى زندگى به شمار می‌رود چراکه علاوه بر خطر تهاجم سگ گله،‌گاه چوپانان هم به محض رویارویى با این حیوان با تصور احتمال حمله یوز به دام‌هایشان، حیوان را مورد حمله قرار می‌دهند.

از سوی دیگر، با توجه به اینکه وجود آب در زیستگاه اصلی یوز که دشت‌های باز و تپه ماهورهای واقع در مناطق استپی و بیابانی است، یک موهبت بزرگ محسوب می‌شود، اشغال کردن آبشخور یا چشمه‌های منطقه توسط گله سبب می‌شود که یوز و طعمه‌هایش از این نعمت محروم شده و با مهاجرت طعمه‌های سم‌دار، زندگی یوز هم تحت تاثیر قرار می‌گیرد.

کشته شدن این یوزپلنگ در حالی تایید می‌شود که طبق قانون شکار و صید، جریمه شکار و کشتن هر یوزپلنگ 20 میلیون تومان در نظر گرفته شده و هنوز مشخص نیست که آیا صاحبان سگ‌های گله‌ای که باعث تلف شدن این یوز شده‌اند، آیا محکوم به پرداخت این جریمه‌ خواهند شد یا خیر.

گفتنی است یوزپلنگ (ترکیبی از دو کلمه یوز و پلنگ؛ یوز در فارسی، بن مضارع یوزیدن بوده و «جستن، جهیدن، جستجو کردن» معنی می‌دهد) جانوری مهره‌دار از رده پستانداران، راسته گوشتخواران و خانواده گربه‌سانان است که البته برخی آن را نیمی گربه و نیمی سگ دانسته‌اند، به این دلیل که شباهت‌هایی به هر دو خانواده دارد. گونه یوز دارای دو زیرگونه آسیایی و آفریقایی بوده اما زیرگونه آسیایی آن، به یوزپلنگ ایرانی مشهور است چرا که برخلاف پراکندگی گسترده‌اش در زمانهای گذشته در بخش‌های وسیعی از خاورمیانه و هند، امروزه تنها تعداد محدودی از آن در کشورمان باقی مانده که در پنج نقطه (پناهگاه حیات وحش نابیندان طبس، پارک ملی توران سمنان، پارک ملی کویر، دره انجیر و بافق در یزد) تحت حفاظت قرار گرفته است.

این در حالی است که در دست نبودن آمار مستند از تعداد یوزهای کشورمان، همواره به عنوان یکی از نقاط ضعف بزرگ در حفاظت از این گونه مطرح بوده و حدس و گمان‌های زیادی بوجود آورده است؛ از این رو مشاهده چندباره این پستاندار در توران، مسئولان اداره محیط زیست استان سمنان را ترغیب کرد تا با نصب 50 تا 60 دوربین در نقاط مختلف این پناهگاه در تابستان گذشته، برای نخستین بار بصورت گسترده و به روش علمی نسبت به برآورد جمعیت این گربه‌سان اقدام کند.

این تصاویر زیبا از یوز ایرانی، جبیر و دو گور ایرانی را محمد بهشتی زواره، طی بازدیدی که نیمه تیرماه سال 1389 از توران داشته تهیه کرده است.